Answerman : โชเน็นจัมพ์ยังฮิตอยู่หรือเปล่า ?

Jake ถาม:

ผมเพิ่งได้อ่านข่าวของทาง ANN ที่ว่านิตยสารโชเน็นจัมพ์เป็นนิตยสารมังงะที่เป็นที่รู้จักและได้รับความนิยมมากที่สุดในญี่ปุ่น ที่มียอดตีพิมพ์ต่ำกว่าล้านเล่มเป็นครั้งแรก ซึ่งนี่เป็นจำนวนที่ลดลงถึงสองในสามจากที่เคยมียอดทำได้สูงสุด 6.5 ล้านเล่ม ในช่วงกลางของยุค 1990 เรื่องนี้ทำให้ผมสนใจว่าการที่ยอดตีพิมพ์ลดลงส่งผลอะไรกับแฟนอนิเมะหรือเปล่า? เพราะในช่วงสามสิบปีที่ผ่านมานี้การ์ตูนของโชเน็นจัมพ์ได้ถูกสร้างเป็นอนิเมะชื่อดังจำนวนมากทั้งในญี่ปุ่นและนอกประเทศ นี่จะแปลว่าเราจะได้เห็นการเปลี่ยนแปลงในการหยิบจับมังงะมาดัดแปลงอนิเมะหรือเปล่า ?

Answerman ตอบ :

“วิกฤติสื่อสิ่งพิมพ์” นั้นไม่ได้ส่งผลกระทบแค่ในอเมริกาเท่านั้น แต่ยังส่งผลกระทบไปยังประเทศอื่นๆ ทั้งไทยหรือแม้แต่ญี่ปุ่นเองก็ดว้ย – ส่งผลให้นิตยสารมังงะมียอดผู้อ่านที่ลดลง — โดยส่วนมากแล้วก็มีผู้อ่านลดลงอย่างมหาศาล จนทำให้นิตยสารมังงะหัวเล็กๆ ต้องปิดตัวไปจากเหตุการณ์นี้

ข้อเท็จจริงของเรื่องนี้ก็คือ สมาร์ทโฟนมีผลกับเรื่องนี้อย่างมา ด้วยความที่คนเราไม่ต้องพกหนังสือเล่มหนาๆ แบบที่เคยเป็นเหมือนที่เคย อย่างถ้าคุณเป็นคนญี่ปุ่นแล้วกระโดดขึ้นไปรถไฟ ถ้าแต่ก่อนคุณจะมีโอกาสได้เห็นคนจำนวนหนึ่งในขบวนถือนิตยสารมังงะรายสัปดาห์ไซส์ใหญ่เท่าสมุดหน้าเหลือง แต่ถ้าเป็นสมัยนี้ คุณจะมีโอกาสเจอคนทั้งขบวนจ้องหน้าจอของโทรศัพท์มือถือหรือแท็บเล็ต หรืออุปกรณ์อื่นๆ มากกว่า

และถ้าว่ากันตามตรงเราก็ไม่สามารถต่อว่าคนเหล่านั้นได้ ถ้าเทียบกับนิตยสารไซส์ใหญ่เบิ้มที่เก็บไปยังไงก็ล้นห้อง มีโฆษณาเพียบ มีเรื่องที่ติดตามด้วยความชอบไม่กี่เรื่อง รวมกับเรื่องที่ไม่เคยอ่าน แม้แต่ตัวผม (Answeman) เองที่ได้แค่กรีดผ่านตาในบางครั้ง แถมนิตยสารมังงะเหล่านี้มักจะใช้กระดาษราคาถูกมากที่ทำให้ตัวภาพอ่านยาก ผิวสัมผัสก็ดูไม่ดีเท่าไหร่แถมยังทิ้งรอยให้ติดนิ้วตอนอ่าน นี่ยังไม่รวมถึงว่ามันทำให้เกิดปริมาณขยะกระดาษจำนวนมากอีกต่างหาก จึงไม่แปลกนักที่ยอดขายของนิตยสารจะหดตัวลงไปตามยุคสมัย

ส่วนข่าวดีก็คือ ตัวหนังสือการ์ตูนฉบับรวมเล่มยังมีสภาพธุรกิจที่ดีอยู่ในประเทศญี่ปุ่น การ์ตูนขายดีปีที่แล้ว (อาทิ One Piece, ผ่าพิภพไททัน, Assassination Classroom และเรื่องดังเรื่องอื่นๆ) ยังมียอดขายที่ดีอยู่ อย่าง 10 อันดับหนังสือขายดีนั้น ยังทำยอดขายทะลุล้านเล่มกันเป็นว่าเล่น หรือ One Piece บางฉบับก็ทำยอดขายเฉียดสามล้านเล่มไปแล้ว ซึ่งถ้าลงย้อนไปเทียบกับยอดขายของชาร์ต Oricon เมื่อปี 1998 หรือราว 20 ปีก่อนที่หลายคนกล่าวว่าเป็นยุคทองของจัมพ์นั้น ยอดขายหนังสือการ์ตูนรวมเล่มอันดับหนึ่งในปีนั้นอย่าง ยอดนักสืบจิ๋วโคนัน มียอดจำหน่ายอยู่ที่ 719,850เล่มเท่านั้น และอันดับสิบของชาร์ตในปีนั้นก็คือ เปลวฟ้าผ่าปฐพี ที่มียอดขายอยู่แค่ราวสองแสนห้าหมื่นเล่มเท่านั้น

ถึงยอดขายนิตยสารจะลดลงไปมากกว่าที่เคยเป็น แต่วงการมังงะในญี่ปุ่นก็ยังถือว่าพอจะไปได้ และ โชเน็นจัมพ์  (รวมถึงระบบของ ‘โชเน็นจัมพ์’ ที่หลายท่านน่าจะคุ้นเคยจากเรื่อง Bakuman) ก็ยังเป็น ‘แบรนด์’ ที่สำคัญของโลกมังงะอยู่เช่นเดิม แม้ว่านิตยสารอาจจะมีบทบาทที่ลดลงเหมือนที่เคยเป็น แต่ถ้ามองลึกลงไปรายละเอียดของฉบับรวมเล่มที่ยังขายดีนั้น ก็ยังเป็นการ์ตูนแบรนด์เก่าๆ ที่สร้างชื่อมาตั้งแต่ช่วงก่อนหน้านี้ แต่เรื่องใหม่ๆ ที่ยังต้องอาศัยพลังจากฝั่งนิตยสารก็เกิดได้ยากขึ้นไปโดยปริยายถ้าเทียบกับยุคก่อน

จากเหตุผลข้างต้น ก็เลยทำให้การดัดแปลงมังงะใหม่ๆ จากทางโชเน็นจัมพ์ จะถูกดึงเวลาให้ช้ากว่าเดิมและทำจำนวนตอนน้อยลง นั่นหมายความว่าเร่าจะไม่ได้เป็นอนิเมะซีรี่ส์แบบยาวๆ เหมือนอย่างที่ นารูโตะ, บลีช, One Piece เคยเป็นมา แต่เราจะเห็นอนิเมะสไตล์ล My Hero Academia ที่ฉายอนิเมะซีซั่นแรก 13 ตอนแล้วก็หยุดพักก่อนจะมีฉายตอนใหม่ๆ ออกมาในปีถัดไป ซึ่งการกระทำแบบนี้จะทำให้แผนการตลาดของทางฝั่งมังงะและอนิเมะสามารถทำงานแบบควบคู่กันได้อย่างไม่ยากเย็น และจะกลายเป็นรูปแบบถาวรของอนิเมะที่มาจากมังงะฝั่งจัมพ์

กระนั้นก็ยังมีเรื่องอื่นที่น่ากังวลสำหรับโชเน็นจัมพ์อยู่อีก เมื่อฉบับรวมเล่มของมังงะดังๆ แม้จะมียอดขายที่ดีน่าพึงพอใจก็ตาม แต่ยอดของเรื่องเก่าๆ ก็ดรอปลงมามาก (ผลพวงจากหลายๆ ปัจจัย ทั้งเรื่องที่ยาวเกินไปจนคนอ่านรุ่นใหม่ไม่กล้าซื้อ จนไปถึงผลพวงจากการโยกย้ายไปเสพผ่านสื่อดิจิตอล ฯลฯ) รวมถึงเรื่องที่เป็นซีรี่ส์รรุ่นใหม่ก็ยังไม่มีเรื่องเด่นขึ้นมาทดแทนรุ่นพี่ได้อย่างสมบูรณ์ ซึ่งในขั้นต้นทางโชเน็นจัมพ์ก็พยายามปรับกระบวนด้วยการนำเสนอมังงะเรื่องใหม่ที่แนวเรื่องแปลกไปจากแนวทางเดิมที่เคยมาบ้าง แต่ผลจะสุกงอมออกมาเป็นอย่างไรคงต้องรอติดตามผลในอนาคต

สรุปแล้ว โชเน็นจัมพ์ก็ยังคงได้รับความนิยมอยู่บ้าง แม้ว่าตัวนิตยสารอาจจะมีความสำคัญลดลงไปจากสมัยก่อนแล้ว แต่ก็ยังถือได้ว่าวงการมังงะของญี่ปุ่นนั้นยังคงไปได้และมีความสำคัญ และการปล่อยมังงะเรื่องใหม่ที่มีความน่าจดจำก็จะกลายเป็นอนิเมะที่ดีเป็นการต่อไป และสำหรับผม (Answerman) แล้วถือว่านี่เป็นเรื่องที่ดีทีเดียว

เรียบเรียงจาก : Answerman – Is Shonen Jump Still Popular?