Branko ถาม:
ดูเหมือนว่าจะเป็นเรื่องปกติสำหรับบริษัทญี่ปุ่นบางบริษัทไปแล้วที่จะล็อกตัวอย่างอนิเมะใหม่ๆ บน Youtube มันมีเหตุผลอะไรจริงจังอยู่เบื้องหลังเรื่องนี้หรือเปล่า ? ยังไงแฟนๆ ก็อัพโหลดไฟล์ตัวเดียวกันไปลงในเว็บอื่นอยู่แล้วด้วย ไม่ใช่ว่าพวกเขาต้องการโฆษณาเพื่อให้คนเห็นและพูดถึงมันมากที่สุดอย่างนั้นหรอกเหรอ ? การบล็อกไม่ให้คนดูต่างชาติรับชมได้นี่มันช่วยอะไรบ้าง ? แล้วบริษัทฝั่งฮอลลีวูดเขาทำกันบ้างหรือเปล่า ? หรือที่ทำแบบนี้มีแต่ฝั่งญี่ปุ่นเขาอย่างเดียว ?
Answerman ตอบ :
เบื่อไหมล่ะเวลาที่ตัวอย่างอนิเมะใหม่ออกมาแปะบน Youtube แล้วเราก็แสนจะดีใจที่จะได้ดู พอกดเข้าไปก็เจอมันแต่หน้าคลิปเปล่าๆ ที่มีตัวอักษรขึ้นมาว่า “ขออภัย, วิดีโอชิ้นนี้ไม่สามารถรับชมได้ในประเทศของคุณ (sorry, this video is not available in your country)”
คุณก็คงคิดว่ามันมีเหตุผลดีๆ ที่ผู้ผลิตเขาบล็อกคลิปให้ประเทศอื่นๆ ที่ไม่ได้ตั้งใจอยากให้ดูใช่ไหมล่ะ แต่เปล่าเลย มันไม่มมีเหตุผลอะไรมากกว่า ดูเหมือนว่าบริษัทญี่ปุ่นหลายๆ แห่งยังไม่เข้าใจเสียทีว่างานที่พวกเขาทำน่ะมันเป็นงานที่คนทั้งโลกรับรู้กัน และมันก็ควรจะเป็นฝั่งเขาที่คิดเองได้ว่าผลประโยชน์ที่ดีต่อตัวพวกเขาเองคือการปล่อยโฆษณาให้ทั้งโลกได้เห็นมัน
แทนที่จะคิดแบบนี้ แนวคิดของคนที่บล็อกคลิป กลับเป็นอะไรที่ออกจะหัวโบราณอยู่สักนิด ประมาณว่า “โอ๊ย ตัวอย่างอันนี้มันทำให้คนญี่ปุ่นดูนะคุณ เนี่ย! มันลงเวลาฉายของท้องถิ่นไว้ไง เพราะงั้นเราขอทำให้มันดูได้แค่ในบ้านเราก่อนนะคุณ” บางมันก็อาจจะเป็นความห่วงใยว่ามันจะกระทบกับแผนการขายให้ต่างประเทศที่ยังไม่เกิดขึ้น บางทีการลงตัวอย่างไปนั้นอาจจะทำให้การเจรจาข้อตกลงเสียหาย หรือไม่ก็กลายเป็นการเหยีบเท้าใครสักคนที่อยากจะซื้อสิทธิ์ไปฉายต่อ บางทีก็ อาจจะ เกิดจากความกลัวว่าถ้าคลิปนี้ไปโฆษณาอยู่ในที่ๆ ไม่สามารถรับชมอนิเมะได้อย่างถูกต้องตามกฎหมาย ก็จะกลายเป็นการกระตุ้นให้เกิดการค้าขายของเถื่อนอีก
แหงล่ะว่าเรื่องที่ลองมโนให้ดูกันในย่อหน้าที่แล้ว ห่างไกลจากความเป็นจริงอย่างมาก เพราะอนิเมะ 99.9% ที่มีคนซื้อไปจัดทำลิขสิทธิ์ หรือถูกออกไปวางจำหน่ายเป็นเวอร์ชั่น Uncut ในต่างแดน (หรือต่อให้แผ่นจะเหมือนกับฉบับของญี่ปุ่นเป๊ะๆ ก็เถอะ) สุดท้ายคนเราก็จะหาช่องทางดูของเถื่อนได้อยู่ดีไม่ว่าทางญี่ปุ่นจะโฆษณาหรือไม่โฆษณาให้ชาวต่างชาติดู แล้วด้วยระบบธุรกิจสมัยนี้ที่มีการฉายแบบ Simulcast ที่ฉายมันวันเดียวกับวันฉายของญี่ปุ่นอยู่แล้ว ตามปกติผู้ซื้อสิทธิ์ต่างชาติก็มักจะไม่ได้อะไรมาโปรโมทก่อนหน้านานนัก ม ถ้าผู้สร้างชาวญี่ปุ่นเปิดโฆษณาให้แต่เริ่ม ทำการตลาดกันเนิ่นๆ แบบนั้นมันยังออกจะเป็นการช่วยวงการลิขสิทธิ์เสียมากกว่าด้วยซ้ำ!
ที่กล่าวไปทั้งหมดด้านบนน่าจะทำให้พอเห็นโครงสร้างของบริษัทในญี่ปุ่นที่มีแนวคิดต่างจากบริษัทต่างชาติระดับหนึ่งแล้ว เวลาเปิดตัวอะไรให้โลกรับรู้นั้น ทางบริษัทญี่ปุ่นจะเลือกที่จะขอทำการบีบวงแคบให้กับคนดูเพียงกลุ่มเล็กๆ ที่ต้องการ แล้วค่อยเปิดตัวอย่างอลังการเมื่อมันมีเหตุผลดีๆ และเมื่อทุกคนพร้อมแล้ว (ซึ่งส่วนใหญ่ก็จะเป็นนาทีที่สายเกินไปแล้วสำหรับคนนอกเกาะญี่ปุ่น) เทียบกับฝั่งฮอลลีวูดที่เวลาโปรโมททีก็ปล่อยตูมมันหนักๆ ให้ทุกคนได้รับรู้กัน สมัยนี้นี่ถึงขั้นมีตัวอย่างของตัวอย่างมากระตุ้นก่อนด้วยซ้ำ ทิ้งให้เพื่อนร่วมวงการต้องรับมือกับเหตุภายภาคหน้าในภายหลัง (ตัวอย่างเช่น ภาพยนตร์ฮอลลีวูดเรื่องหนึ่งปล่อยโฆษณาออกมา แต่ไม่ได้ประกันว่าเรื่องนั้นจะเข้าฉายในไทยชัวร์ๆ หรือในทางกลับกันมีการโฆษณาว่าเข้าฉายไทยแน่ๆ แต่สุดท้ายถอดโปรแกรมไป คนซวยที่จะต้องอธิบายกับลูกค้าก็เป็นบริษัทที่ทำลิขสิทธิ์ในไทยนั่นเอง)
ทั้งสองวิธีต่างมีเวลาใช้งานที่ได้ผลและผลเสียแตกต่างกัน จุดที่ยากลำบากที่สุดของพนักงานการตลาดที่ต้องมารับกรรมกับเรื่องเหล่านี้ก็คือการที่บริษัทข้ามชาติหลายๆ ที่ ไม่ค่อยพยายามทำความเข้าใจวิธีการทำตลาดของประเทศอื่นๆ บ้างเสียเลย ในกรณีของอนิเมะก็ดังเช่น การที่ญี่ปุ่นมีอนิเมะตอนพิเศษเกริ่นก่อนเข้าในภาพยนตร์ (อาทิ One Piece) แต่สำหรับประเทศอื่นที่ได้สิทธิ์เฉพาะภาพยนตร์ไปก็จะงงรับประทานเวลาที่มีการอ้างอิงถึงตอนพิเศษนั้น
ถ้าโชคดี เราคงได้เห็นความเข้าใจในการทำตลาดต่างชาติได้ดีขึ้นในภายภาคหน้า
เรียบเรียงจาก : Answerman – Why Do Japanese Companies Block Trailers From Other Countries?
