Answerman: ทำไมการที่ตัวละครในอนิเมะญี่ปุ่นตัดผมมักจะเป็นเรื่องใหญ่

Darrel ถาม:

เหมือนว่ามันจะเป็นธีมมาตรฐานของอนิเมะที่จะต้องมีตัวละครตัดผมเพื่อเป็นการบ่งบอกถึงการตัดสินใจอะไรบางอย่าง ธีมสุดฮิตนี้ถูกใช้ใน ซีรีส์ปกรณัม แล้วก็เพิ่งถูกใช้ในอนิเมะซีซั่นล่าอย่าง Gun Gale Online ด้วย แต่ความจริงในสังคมญี่ปุ่นการตัดผมมีผลมากขนาดนั้นหรอเปล่า

 

Answerman ตอบ:

การตัดผมนั้นเป็นเรื่องหนึ่งที่ถูกนำมาใช้ในการเล่าเรื่อง เป็นการแสดงเชิงสัญญะ ไม่ว่าจะเป็นในฝั่งภาพยนตร์คนแสดงหรืออนิเมะก็ตามที มันเป็นภาพลักษณ์ที่ใช้งานได้อย่างดี, ดูดราม่า และนำมาใช้บอกเล่าเรื่องราวได้ที่ แม้ว่าเราจะไม่ค่อยได้พบเจอเรื่องนี้ในชีวิต

ส่วนความสำคัญของการตัดผมในญี่ปุ่นต้องย้อนไปดูตั้งแต่สมัยเอโดะ ที่ซามูไรจะต้องไว้เกล้าผมที่เรียกว่า ‘จงมาเงะ’ และการตัดผมนั้นออกนั่นหมายถึงการละจากตำแหน่งที่มีอยู่ไม่ว่าจะด้วยความตั้งใจของตนเองหรือไม่ ตัวทรงผมแบบจงมาเงะนั้น เดิมทีเป็นการตัดผมเพื่อให้สามารถใส่เกราะหมวกได้ง่าย ก่อนที่ทรงผมดังกล่าวจะเป็นสัญลักษณ์ของสถานะ การตัดผมนั้นลงมานั่นหมายถึงการสิ้นสุดช่วงอายุหนึ่งที่สำคัญของชีวิต และทำให้พวกเขาไม่สามารถพึงพอใจกับสถานะทางสังคมที่สูงกว่า การตัดผมเช่นนี้เกิดขึ้นมากในช่วงการปฏิวัติยุคเมจิของญี่ปุ่น ที่รัฐบาลในยุคนั้นได้พยายามยกเลิกชนชั้นซามูไรผ่านขั้นตอนต่างๆ และทำให้ผู้คนในชนชั้นซามูไรยินยอมที่จะตัดผม เพื่อที่จะขยับขยายไปทำงานในด้านอื่นๆ ต่อไป

ในปัจจุบันนี้ คงเหลือแต่เพียงนักกีฬาซูโม่เท่านั้นที่ยังไว้ทรงผมในลักษณะอย่างซามูไร และถูกตัดออกในงานพิธีการเมื่อนักกีฬาเหล่านั้นทำการเกษียนตัวเอง

และเมื่อคนไว้ผมยาวส่วนใหญ่ในญี่ปุ่นเป็นสุภาพสตรี ภาพการตัดผมนี้จึงมีความหมายแฝงอื่นอยู่ อย่างการไว้ผยาวดำสลวยนั้นถูกมองว่าเป็นคนที่น่ารักและได้รับความนิยม (ซึ่งตัวละครเช่นนี้มักจะปรากฎตัวอยู่ในหนังสยองขวัญของญี่ปุ่นในฐานะตัวละครชั้นดี ไม่ว่าจะเป็นฝ่ายหลอกหรือโดนหลอกก็ตาม) ย้อนกลับไปยังยุคเฮฮัน (ปี 794-1185) ผมตรงยาวสลวยมีคุณค่าอย่างมาก อย่างในกลุ่มผู้ขายบริการทางเพศในยุคนั้นต่างพยายามไว้ผมให้ยาวจนแตะพื้นได้ บุรุษเพศในยุคนั้นต่างหลงใหลในเรือนผม และนั่นทำให้ความนิยมเรือนผมเป็นความนิยมมาถึงปัจจุบันนี้ ตัวอย่างของการแสดงความคลั่งไคล้ในเรือนผมสลวยนี้มีบันทึกไว้ชัดเจนผ่านผลงานวรรณกรรมขึ้นชื่อของญี่ปุ่นอย่างเรื่อง Genji Monogatari (ในเรื่องนั้น เก็นจิ มีการร้องขอให้ภรรยาของเขาไม่ให้ตัดผมด้วยความใคร่เรือนผมของตัวเขาเอง)

กลับมายังสมัยปัจจุบัน หญิงสาวญี่ปุ่นส่วนหนึ่งจะไว้ผมยาวในยามที่เป็นโสด ก่อนที่จะตัดผมทิ้งเมื่อพวกเธอมีลูกๆ เนื่องจากการดูแลผมนั้นทำได้ยากขึ้น ถ้ามองในในมุมหนึ่งการตัดไม่ว่าจะยุคนี้หรือยุคนั้นการตัดผมก็เป็นการสะท้อนถึงจุดสิ้นสุดของ ยุคสมัยของใครคนหนึ่งก่อนที่จะเริ่มเดินทางสู่บทบาทใหม่ของคนนั้นๆ นอกจากจะเป็นสัญญะที่ชัดเจนสำหรับความเปลี่ยนแปลงแล้ว คนภายนอกก็สามารถสังเกตเห็นได้ถึงความเปลี่ยนแปลงนั้น

จากเหตุข้างต้นจึงไม่แปลกนักที่ ภาพยนตร์และอนิเมะของญี่ปุ่นจะใช้ภาพลักษณ์การตัดผมนี้ในการเปลี่ยนแปลงของตัวละครที่จะเปลี่ยนไปอย่างสิ้นเชิง

ส่วนในสังคมจริงๆ ในสมัยนี้คนเราตัดผมกันง่ายขึ้น ทำให้คนผมยาวที่ตัดสินใจตัดผมให้สั้นลงกลายเป็นจุดเด่นจนทำให้เพื่อนหรือคนรู้จักได้ทักว่า ‘โห ไปตัดผมทำไมอะ อกหักเหรอ’ ซึ่งบางทีคนที่ทักอาาจะเอาขำ หรือบางคนก็อาจจะคิดจริงจังกับเรื่องนี้ แต่โดยส่วนใหญ่ สำหรับการตัดผมชีวิตจริง ส่วนใหญ่ก็เป็นแค่การเปลี่ยนทรงผมก็เท่านั้นเอง

เรียบเรียงจาก: Answerman – Why Is It Such A Big Deal When Anime Characters Cut Their Hair?